Ένας αιώνας Ελληνικού περιπτέρου.

Εκατό και ένα χρόνια φέτος από τη λειτουργία του πρώτου περιπτέρου στην Αθήνα, ο αποκλειστικά Ελληνικός θεσμός δείχνει να παραμένει αναλλοίωτος. 

Πρόσφατη καταγραφή θέλει τα περίπτερα να είναι 9.750 σε όλη την Ελλάδα και τα 3.500 να λειτουργούν στην Αθήνα.

Φέτος, με αφορμή την επέτειο της λειτουργίας του πρώτου περιπτέρου που είχαμε στην οδό Πανεπιστημίου το 1911, το ενδιαφέρον για τον ιδιότυπο επιχειρηματικό θεσμό αναζωπυρώνεται. Ενα επετειακό λεύκωμα φωτίζει άγνωστες λεπτομέρειες – είχε προηγηθεί αυτό του Θανάση Κ. Κάππου με φωτογραφικό υλικό από τις Εκδόσεις Αλήθεια – και μία σειρά εκδηλώσεων (αύριο στην Πλατεία Συντάγματος η πρώτη, από 10.00 έως 18.00) φιλοδοξεί (με πρωτοβουλία του δικτύου Kiosky’s) να ευαισθητοποιήσει το κράτος και τους καταναλωτές για τα ελληνικά περίπτερα.

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ. «Το περίπτερο είναι μέρος της ιστορικής μνήμης», σημείωσε η Παναγιώτα Ψαράκη, πρόεδρος του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου. «Με τέσσερις περιόδους στον βίο των περιπτέρων (από το 1911 έως σήμερα), μπορούμε να πούμε πως αποτελεί το πιο επιτυχημένο εγχείρημα εμπορικά», είπε ο Γιάννης Πλακόπουλος που διατηρεί οικογενειακά τα τελευταία πενήντα χρόνια περίπτερο στην Ομόνοια και έχει χρηματίσει πρόεδρος της Ενωσης Επαγγελματιών Καπνοπωλών Περιπτέρων.

Το πιο ζωντανό κύτταρο της ελληνικής οικονομίας, λοιπόν, έχει τη δική του ιστορία. Η ιδέα για αυτό γεννήθηκε μέσα από τις πληγές των Βαλκανικών Πολέμων και αποτέλεσε λύση για τους ανάπηρους και τους τραυματίες, που έλαβαν και τις πρώτες άδειες. Το πρώτο που στήθηκε στην οδό Πανεπιστημίου, σήκωσε την αυλαία του ελληνικού θεσμού.

Οι νομοθετικές διατάξεις τα έτη 1943 και 1944 μετέβαλαν την κατάσταση, διευρύνοντας τις κατηγορίες των δικαιούχων.

«Με την εδραίωση των περιπτέρων, το ελληνικό κράτος κατάφερε να εντάξει σε ένα δίκτυο το καπνικό εμπόριο και να εξασφαλίσει μεγάλα έσοδα από τη φορολογία», σημείωσε ο κ. Πλακόπουλος. Το παραπάνω έχει τη σημασία του για εκείνη την εποχή, όπου το εμπόριο των καπνικών προϊόντων γινόταν κυρίως λαθραία.

Την επόμενη περίοδο (1960-90) μπήκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη των περιπτέρων και άρχισαν να αναγνωρίζονται οι ενοικιαστές ως τάξη επαγγελματιών, ενώ τότε τα εμπορεύματα αυξάνονται. Αμέσως μετά την πτώση της χούντας η έκρηξη στον Τύπο οδηγεί και στη διεύρυνση των ωραρίων. Ετσι τα περίπτερα αρχίζουν να κατηγοριοποιούνται, αφού κάποια εστιάζουν στον Τύπο και άλλα στα καπνικά και ζαχαρώδη είδη.

Από το 1980 μέχρι το 2000, η πώληση προϊόντων υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι η αιτία που τα περίπτερα παίρνουν κι άλλο χώρο για τις ανάγκες των ψυγείων τους. Το περίπτερο γνωρίζει τα «χρυσά χρόνια» του και παραμένει σημείο αναφοράς της γειτονιάς, ενώ ο περιπτεράς συνεχίζει να είναι για το καταναλωτικό κοινό ο «άνθρωπός του» (τότε γράφεται και το τραγούδι «Ενα λεπτό περιπτερά» με τον Στράτο Διονυσίου).

ΔΥΣΚΟΛΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ. «Σήμερα πια η κατάσταση για το ελληνικό περίπτερο είναι μεταβατική. Η υπέρμετρη φορολόγηση των καπνικών, η μη επαγγελματική κατοχύρωση αλλά και η πολυνομοθεσία είναι προβλήματα», σημειώνει ο Θοδωρής Μάλλιος, πρόεδρος του κλάδου των περιπτερούχων.

Αν και περνώντας τις συμπληγάδες της κρίσης φαίνεται πως το περίπτερο θα συνεχίσει να λειτουργεί, με τους σύγχρονους μετασχηματισμούς του, σαν φάρος της καθημερινότητας της πόλης. Ενα ζωντανό κύτταρο εξυπηρέτησης.