Ο Θάνος Μικρούτσικος στο A&C...

«…είναι πολύ δύσκολο εδώ που μας φέρανε, άλλα οποιαδήποτε "μνημονιακή" εκδοχή αυτή τη στιγμή μάς οδηγεί βαθιά στον τάφο…»

Δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις…

Κυρίες και κύριοι, ο Θάνος Μικρούτσικος…

Δυναμικός, ειλικρινής και πάνω από όλα συνειδητοποιημένος και ενεργός πολίτης…

Ερχόμενος στη Λάρισα στις αρχές του μήνα για τη συναυλία που δόθηκε στο Κηποθέατρο, με το Γιάννη Κούτρα και τη Ρίτα Αντωνοπούλου, καλεσμένοι από το ΚΕΘΕΑ Έξοδος, μας μίλησε αποκλειστικά…

A&C: Το σύνθημα του ΚΕΘΕΑ ΕΞΟΔΟΣ είναι "Στην κρίση απαντάμε με αλληλεγγύη"... φτάνει αλήθεια μόνο η αλληλεγγύη;

Θ. Μ: Όχι. Δε φτάνει η αλληλεγγύη. Είναι απαραίτητη, και όποιος μπορεί να το κάνει είναι καλό. Άλλα ξέρετε, σε αυτή την κρίση απαντάμε με μια μάχη να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας γιατί αυτή η κατάσταση δεν πάει άλλο… Θέλω να πω, συμφωνώ με το σύνθημα του ΚΕΘΕΑ ότι απαντάμε με αλληλεγγύη, αλλά αν μιλήσουμε γενικότερα για την κρίση, καταρχήν οφείλουν όλοι οι συνειδητοί  πολίτες να κατανοήσουν ότι αυτό το οποίο γίνεται είναι καταστροφικό για όλους τους ανθρώπους και την χώρα και δεν πρέπει να συνεχιστεί. Και πρέπει να αντιδράσουμε οργανωμένα όλοι μαζί. Και από κει και πέρα η αλληλεγγύη πάντοτε στην καθημερινότητα μας θα πρέπει να υπάρχει. Εγώ τουλάχιστον έχω μεγαλώσει από μικρό παιδί με τέτοιου τύπου συναισθήματα, και όταν ήμουν παιδί του δημοτικού και όταν ήμουν έφηβος και όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο το ζήτημα της αλληλεγγύης με σημάδεψε σε όλη μου τη ζωή…

           

A&C: Η τέχνη φαίνεται ότι σιωπά τον τελευταίο καιρό... Και στα μάτια μου φαντάζει άσχημο το ότι κάποιοι καλλιτέχνες δραστηριοποιήθηκαν με πολιτικά κόμματα, πέρα από τα υπόλοιπα και για την καταπολέμηση της ανεργίας τους. Ποια η άποψη σας;

Θ. Μ: Δεν ξέρω ποιον έχεις στο μυαλό σου, ίσως και να έχεις δίκιο… Όμως το απορρίπτω γενικότερα... Ένα σύμπτωμα στη δημοσιογραφία είναι ότι  παίρνετε ένα πράγμα και το γενικεύετε… Ποιος σας είπε ότι η τέχνη σιωπά; Από πού το βγάλατε αυτό το συμπέρασμα; Με ρωτήσατε εμένα  που έχω βγει στα κεραμίδια από τα μέσα του 2010, από τότε που είχαμε το μνημόνιο, και δεν ήμουν ο μόνος. Και πάρα πολλοί βγήκαν στα κεραμίδια, και ως πρόσωπα και με την τέχνη τους… Εγώ έκανα επί 19 μήνες, από το 2010 μέχρι το Γενάρη του 2012, 186 συναυλίες… 186 συναυλίες με ένα πολιτικό περιεχόμενο. Χώρια που σαν πρόσωπο κάνω δημόσιες παρεμβάσεις συνεχώς. Το ίδιο κάνουν πάρα πολλοί συνάδελφοι μου. Το ίδιο κάνουνε και οι λογοτέχνες. Το ίδιο κάνουν και οι ηθοποιοί. Από πού βγάλατε εσείς αυτό το συμπέρασμα; Αν έχετε στο μυαλό σας κάποιους αναφερθείτε σε αυτούς τους κάποιους και θα συμφωνήσω μαζί σας. Άλλα πάντως το να ασχοληθείς με τα κοινά μη το παίρνετε ότι είναι και καλά ζήτημα της ανεργίας τους... Γιατί δε λέτε το ίδιο και για τους δικηγόρους και τους γιατρούς που έχουμε πήξει  40 χρόνια στο πολιτικό σύστημα; Και σας το λέω εγώ που έχω πει ότι δεν ξαναμπλέκω με την καθημερινή πολιτική.

A&C: Αυτό που μου κάνει ιδιαίτερα θετική εντύπωση με εσάς είναι το ότι ενώ θητεύσατε υπουργός πολιτισμού με το ΠΑΣΟΚ το κοινό ποτέ δεν αντέδρασε με αυτό γιατί εκπέμπετε σεβασμό, κι όχι με την παγιωμένη έννοια του όρου. Εσείς τι πιστεύετε για αυτό;

Θ. Μ: Με συγχωρείτε πάρα πολύ. Ένα δεύτερο λάθος που κάνει η δημοσιογραφία είναι να ισοπεδώνει τα πάντα. Δηλαδή ίδιο ήταν το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 70, της δεκαετίας του 80 με το ΠΑΣΟΚ το οποίο μας καταστρέφει όλους μαζί; Τα κόμματα ως ζωντανοί οργανισμοί μεταβάλλονται. Κάποια προς το καλύτερο και κάποια προς το χειρότερο. Πρέπει να δούμε και να εξετάσουμε με επιστημονικό τρόπο, το κάθε κόμμα σε κάθε περίοδο, τι εξέφραζε, ποιους εξέφραζε. Εγώ θυμάμαι το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και όχι επειδή ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ήταν τέτοια η εποχή, εξέφραζε λαϊκά στρώματα και μικρομεσαίους. Το ΠΑΣΟΚ της εποχής του Σημίτη και το ΠΑΣΟΚ σήμερα εκφράζει τα πολύ μεγάλα στρώματα και τα μεγάλα συμφέροντα. Είναι ίδιο το ΠΑΣΟΚ στη μια περίπτωση και στην άλλη; Από κει και πέρα εγώ ενεπλάκην το 1993 - 1996 με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου ως υπουργός πολιτισμού έχοντας προηγουμένως θητεύσει σε μια σειρά θεσμούς, και έχοντας σύμφωνα με όσα λένε, όχι όσα λέω εγώ, καταφέρει μια σειρά από πράγματα. Ως εκ τούτου ο σεβασμός που λέτε έχει να κάνει με το ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν εντελώς διαφορετικό… Αν δηλαδή θήτευα σήμερα δε με έσωζε η προσωπική μου καριέρα,  το όνομα μου κλπ… Άλλωστε, εάν τα δύο τελευταία χρόνια, δεχόμουν να ήμουν υπουργός πολιτισμού, θα έφτυνα σε όλη μου την πορεία, την διαδρομή. Την εποχή εκείνη ήταν πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Από κει και πέρα το σεβασμό ξέρεις δεν τον κατακτάς μια φορά, τον κερδίζεις καθημερινά στην πράξη και με την μουσική σου πάνω απ όλα αλλά και με την στάση σου ως άνθρωπος...

A&C: Η πολιτική σκέψη του Έλληνα ήταν πάντα εν συγχύσει και επηρεαζόμενη... τι πιστεύετε ότι έφταιξε και φταίει ακόμη;

Θ. Μ: Στο σύστημα που ζούμε, όχι μόνο σήμερα, αλλά και το 1990, και όταν ήμουν εγώ υπουργός, και το 1980, και το 1960, και το 1950, οι συνειδήσεις των ανθρώπων διαμορφώνονται από κάποιους παράγοντες. Για παράδειγμα τα τελευταία 20 χρόνια, διαμορφώνονται συνεχώς από τα ΜΜΕ και κυρίως από την τηλεόραση. Έχετε παρακολουθήσει, αν και είστε πολύ μικρός, τη δεκαετία του 90 από το πρωί ως το βράδυ οι πολιτικές εκπομπές στην τηλεόραση που τους βλέπανε κατά τεκμήριο όλοι σχεδόν οι Έλληνες ήταν σε μια κατεύθυνση. Επομένως κάποιος που δεν είναι προηγουμένως συνειδητοποιημένος είναι αδύνατον να μη διαμορφώσει την κρίση του  με βάση αυτόν τον βομβαρδισμό. Στο τραγούδι, αυτό που εκπέμπεται από την τηλεόραση δεν είναι αυτό το ευτελές λαϊφ σταϊλ τραγούδι; Είναι δυνατόν ένα 15χρονο παιδί ή ένα 18χρονο παιδί, υπάρχουν και εξαιρέσεις και χαίρομαι για αυτές, να μην διαμορφώσει το γούστο του από ένα βομβαρδισμό; Θα σας πω μόνο ένα παράδειγμα… Μια χρονιά, δε θυμάμαι ποια ήτανε, το 2006 ή το 2007, έγινε μια στατιστική και βγήκε ότι  ο Σάκης Ρουβάς ακούστηκε από τις τηλεοράσεις  2000 φορές. Την ίδια ακριβώς χρονιά, ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας ακουστήκαν μια. Μου εξηγείς αυτή την ιστορία πως μπορεί να διαμορφώσει κατ εικόνα και ομοίωση παιδιά 12, 13 και 14 ετών ενώ οι άλλοι ακριβώς επειδή δεν ακούγονται δε διαμορφώνουν; Άρα λοιπόν το εν συγχύσι έχει δημιουργηθεί μετά από αυτό το καναλιζάρισμα και τη διαμόρφωση. Έρχονται όμως κάποιες στιγμές που η κατάσταση είναι τόσο οριακή όπως αυτή που ζούμε, που ο κόσμος μπορεί και ξεσηκώνεται. Τουλάχιστον αυτό είναι θετικό. 

A&C: Η τέχνη πρέπει να φέρει την παιδεία. Πως πιστεύετε ότι μπορεί να κατορθωθεί αυτό;

Θ. Μ: Όχι... Την παιδεία δεν την φέρνει η τέχνη. Συμβάλλει ίσως κάπως αλλά την παιδεία πρέπει να την δώσει 18 χρόνια δημοτικού - γυμνασίου - λυκείου και πανεπιστημίου καθώς και η προσωπική σχέση ενός ανθρώπου με το βιβλίο, την τέχνη, κλπ. Αλλά αυτό που λέμε μορφωμένος άνθρωπος δεν είναι με την τυπική σημασία του όρου αλλά έχει να κάνει με το σπίτι, με το σχολείο και τις παρέες του. Είναι λοιπόν ένα σύνθετο πρόβλημα. Η τέχνη λοιπόν μπορεί να συμβάλλει σ΄ αυτό αλλά δεν είναι αυτή που καθορίζει την παιδεία. Αν κάποιος δεν έχει πάει ποτέ σχολείο, δεν έχει ανοίξει ποτέ ένα βιβλίο πως μπορεί να διαμορφώσει τον εαυτό του;  Η παιδεία λοιπόν είναι πολύ απαραίτητη και από ένα σημείο και μετά θα πρέπει να συνυπάρχει με τον πολιτισμό και την τέχνη.

A&C: Αυτές οι δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε ίσως είναι και θετικές γιατί μπορεί να ενισχύσουν τη θέληση για δημιουργία. Μα βλέπω τους καλλιτέχνες λίγο μουδιασμένους. Είναι άραγε;

Θ. Μ: Ας είμαστε λίγο πιο σαφείς. Υπάρχει αυτό που λέτε, υπάρχουν μουδιασμένοι καλλιτέχνες, αλλά δεν είναι το σύνολο. Εγώ δεν είμαι καθόλου μουδιασμένος. Ξαναμιλάω για τον εαυτό μου αλλά με υποχρεώνετε. Και ξέρω πολλούς συναδέλφους μου που δεν είναι. Από κει και πέρα βέβαια η κατάσταση αυτή τη στιγμή είναι οριακή, και πρέπει να δοθεί μια λύση, γιατί έτσι όπως βαδίζουμε, σ΄ αυτό το δρόμο που βαδίζουμε, δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να επιβιώσουμε μετά από 10 χρόνια.

A&C: Αναμφίβολα ο Σταυρός του Νότου αποτελεί ένα σταθμό στη μουσική ιστορία της Ελλάδας. Πότε συνειδητοποιήσατε το καλλιτεχνικό μέγεθος της μελοποίησης του έργου του Ν. Καββαδία; Ταυτόχρονα, την ώρα της δημιουργίας ή μεταγενέστερα;

Θ. Μ: Μεταγενέστερα. Με την έννοια ότι εντάξει όταν γράφω ένα τραγούδι ή μια μουσική ή ένα έργο έχω μια συνείδηση περί τίνος πρόκειται αλλά αυτό που συνέβη με το Σταυρό του Νότου, δε θα μπορούσα να το καταλάβω την ώρα που το έφτιαχνα. Αυτό πρέπει να σας πω ότι διαμορφώθηκε μέσα μου ως συνείδηση μέσα στα πρώτα 20 χρόνια. Δηλαδή τα πρώτα τραγούδια τα συνέθεσα το 1977, η πρώτη κυκλοφορία του δίσκου έγινε το 1979… Πέρασε το 1999 για να καταλάβω τη σημασία αυτού του έργου, όταν μετά την γενιά την πρώτη μπήκε και  η δεύτερη γενιά. Τώρα είναι τουλάχιστον τρείς, και εκεί άρχισα να συνειδητοποιώ τι συμβαίνει…

A&C: Η μουσική ως γλώσσα μαθαίνει στον μουσικό σκέφτεται, να αντιλαμβάνεται και να ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο γενικότερα;

Θ. Μ: Η μουσική είναι μια περιπέτεια τεράστια σαφώς. Όμως εδώ  θα πρέπει να σου πω για να είμαι απολύτως ειλικρινής ότι ένας μουσικός με παιδεία μόνο μουσική και με όλους τους άλλους τομείς να τους έχει αφήσει πίσω του είναι λειψός. Εάν εννοείτε για έναν μουσικό τον οποίο τον ενδιαφέρει, πέραν της καθημερινότητας και της πολιτικής, με την καλή  έννοια και όχι τα κομματικά, και η λογοτεχνία και η ποίηση, και το θέατρο και ο κινηματογράφος τότε βεβαίως η γλώσσα της μουσικής σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα του δημιουργεί όλα αυτά που τονίζετε στην ερώτηση σας.

A&C: Κι ας πάμε στη σημερινή συναυλία. Με τη Ρίτα Αντωνοπούλου και το Γιάννη Κούτρα ξανά. Κατ' εμέ οι φωνές τους και η παρουσία τους βγάζουν μια ντομπροσύνη, για εσάς και τα τραγούδια σας τι φέρουν;

Θ. Μ: Καταρχήν ο Γιάννης ο Κούτρας είναι μια παλιά ιστορία. Τον συνάντησα πολύ νέο, στα 20 - 22 του, το 1977 και κάναμε 2 δίσκους, που για μένα είναι οριακοί δίσκοι. Τη "Μουσική πράξη του Μπρεχτ" και  κυρίως ο "Σταυρός του Νότου". Άρα για μένα ο Κούτρας σημαδεύει δυο σημαντικά έργα μου και σημαδεύει και ένα κομμάτι των πρώτων χρόνων της δημιουργίας μου. Και επομένως και συναισθηματικά είμαι φορτισμένος διότι είναι πάρα πολύ σπουδαίος τραγουδιστής. Η Ρίτα είναι μια αποκάλυψη. Μια αποκάλυψη γιατί  μετά τις μεγάλες τραγουδίστριες της γενιάς μου, υπήρχε ένα κενό. Όχι ότι δεν υπήρχαν καλές φωνές. Υπήρχε ένα κενό. Τούτη εδώ η μικρή, μικρή με την έννοια ότι είναι  κάπου 35 χρόνια που σημαίνει τουλάχιστον 2 γενιές, δείχνει να μπορεί να κάνει ένα μεγάλο κοινό γιατί έχει μεγάλη προσωπικότητα στη σκηνή και ταυτοχρόνως φωνή που μπορεί να πει πολλά διαφορετικά πράγματα.

A&C: Πέρα από τους σταθερούς, εξαιρετικούς ερμηνευτές στις δουλειές σας έχετε ανακαλύψει νέες φωνές για μια ενδεχόμενη νέα δουλειά;

Θ. Μ: Είναι μια Λαρισαία που λέγεται Άννα Λινάρδου, το πραγματικό της όνομα όμως θα σας πω είναι Άννα Τσίπα. Είναι μια εξαιρετική φωνή, συνεργαζόμαστε από πέρσι και με έχει εντυπωσιάσει, γιατί είναι και μια πολύ συνειδητοποιημένη κοπέλα, και παρότι η δισκογραφία έχει πεθάνει και παρότι η κρίση έχει επηρεάσει τη δουλεία μας, ετούτη πιστεύω πάρα πολύ σε αυτή και αν όλα πάνε καλά θα συνεργαστώ μαζί της.

A&C: Αλήθεια νέα δουλειά πότε θα περιμένουμε από εσάς;

Θ. Μ: Νέες δουλείες βγάζω συνέχεια, παραδείγματος χάριν τώρα τούτο το καλοκαίρι γράφω τις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη για την Επίδαυρο, θα έρθει και η παράσταση αυτή στη Λάρισα, στις 22 Αυγούστου αν δεν κάνω λάθος… Γράφω ένα τραγούδι για το εξωτερικό, σίγουρα κάτι ετοιμάζεται αλλά δεν είμαι ακόμα έτοιμος στο να πω τι είναι αυτό και πότε θα γίνει…

A&C: Τώρα πια που έχουν πέσει τόσο οι δισκογραφικές πωλήσεις λόγω πειρατείας, τι θα προτείνατε ως μέση λύση ώστε να αμείβεται κι ο δημιουργός για τον πνευματικό του κόπο;

Θ. Μ: Δεν είναι μόνο πειρατείας. Το πρόβλημα είναι τεράστιο. Θα το πούμε σε μια άλλη συνέντευξη, που ίσως συμβουλεύω το περιοδικό να κάνει ένα θέμα που να μιλήσουν και άλλοι, που να αφορά τι έφταιξε εδώ και 10 χρόνια, γιατί δεν είναι αποτέλεσμα της κρίσης, και καταρρέει η δισκογραφία. Δεν είναι μόνο η πειρατεία, που παίζει βεβαίως ένα ρόλο, είναι 3-4 πολλοί διαφορετικοί όροι, γι΄ αυτό η πτώση ξεκίνησε γύρω στο 2000, και ακολουθεί μια καθοδική πορεία… Αυτή τη στιγμή είμαστε κάπου στον πάτο…

A&C: Κλείνοντας και πάλι πολιτικά. Αποφασίσατε τι θα ψηφίσετε στις 17 Ιούνη; Και ποια είναι για σας η καλύτερη επιλογή;

Θ. Μ:  Δεν φοβάμαι να πω, άλλωστε το έχω δημοσιοποιήσει, ότι θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ. Και θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ γιατί θέλω πάση θυσία να φύγουμε από το μνημόνιο. Είναι η πρώτη φορά που ψηφίζω ΣΥΡΙΖΑ και θεωρώ ότι εάν συνεχίσουμε με τον άλφα βήτα τρόπο στη μνημονιακή γραμμή, νομίζω ότι όλος ο κοινωνικός ιστός της χώρας θα διαλυθεί. Είναι 2012 και το 2020 και 2022, θα είμαστε σερνάμενα κουφάρια. Σας προλαβαίνω. Πιστεύετε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα τα καταφέρει; Είναι η μοναδική ελπίδα από ότι βλέπω στο πολιτικό σκηνικό μήπως και ξεπεράσουμε αυτό το πράγμα. Είναι πολύ δύσκολο εδώ που μας φέρανε, άλλα οποιαδήποτε άλλη εκδοχή αυτή τη στιγμή μας οδηγεί βαθιά στον τάφο…

Ρωτούν:

Νάνσυ Σπετσιώτη - Σκηνοθέτης, Σεναριογραφος. 
Μάνος Ρίζος - Μηχανικός.