Το πρώτο αντίγραφο της Mona Lisa.

Prado.

Μεγάλης σπουδαιότητας φαίνεται να είναι το αντίγραφο της Mona Lisa του Prado, καθώς, κατόπιν εργασιών αποκατάστασής του, αποκαλύφθηκε ότι δεν πρόκειται για ένα τυχαίο αντίγραφο του μεγάλου αριστουργήματος: κατά πάσα πιθανότητα, δημιουργήθηκε στο στούντιο του Leonardo, ενώ ο ίδιος φιλοτεχνούσε το πρωτότυπο. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα δύο έργα ολοκληρώθηκαν το ένα δίπλα στο άλλο.

Η μεγάλη είδηση ανακοινώθηκε σε συνέδριο στη National Gallery του Λονδίνου τον Ιανουάριο, με την ευκαιρία της έκθεσης «Leonardo da Vinci: Painter at the court of Milan» (έληξε στις 5/2). Το αντίγραφο υπόσχεται να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας πάνω στο αυθεντικό έργο, καθώς μερικές περιοχές έχουν αντέξει περισσότερο στο χρόνο σε σχέση με το πρωτότυπο, που φυλάσσεται στο Λούβρο.

Μέχρι πρόσφατα, οι έφοροι του Prado αγνοούσαν τη σπουδαιότητα του πίνακα που είχαν στην κατοχή τους. Αν και η απόδοση του πορτραίτου είναι εξαιρετική, το φόντο είναι μαύρο, αντί του τοπίου που υπάρχει στο πρωτότυπο, γεγονός που είχε καθοριστική επίδραση στην απεικόνιση της γυναικείας μορφής, μάλλον της Lisa Gherardini.

Πέρυσι, οι συντηρητές του Prado διαπίστωσαν ότι το μαύρο χρώμα χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει ένα τοπίο, το οποίο σταδιακά αποκαλύπτεται εδώ και κάποιους μήνες, αποδεικνύοντας, σύμφωνα με τη συντηρήτρια του Prado, Ana González Mozo, ότι πρόκειται για δουλειά «υψηλής ποιότητας». Και δεν ήταν η μοναδική έκπληξη, καθώς κατόπιν σύγκρισης των αποτελεσμάτων της υπέρυθρης ανάλυσης που υπέστη το αντίγραφο με αυτά της ανάλυσης του πρωτοτύπου, που έγινε το 2004, τα δύο έργα δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα, και μάλιστα το ένα πλάι στο άλλο.

Μόλις ολοκληρωθεί η αποκατάσταση του πίνακα, θα δοθεί ως δάνειο στο Λούβρο, στα πλαίσια της έκθεσης «Leonardo da Vinci’s Saint Anne» (29 Μαρτίου-25 Ιουνίου).

Υπάρχουν χιλιάδες αντίγραφα της Mona Lisa από το 16ο και το 17ο αιώνα και το συγκεκριμένο, παρ’ όλο που είχε θεωρηθεί από τους ειδικούς ένα από τα πιο πρώιμα, δεν είχε τραβήξει την προσοχή λόγω της απουσίας του τοπίου. Τώρα, Prado και Λούβρο συμφωνούν ότι είναι το πρώτο αντίγραφο του έργου που έγινε ποτέ.

Και ενώ ο πίνακας του Prado θεωρούταν φλαμανδικής προέλευσης, πρόσφατες έρευνες τον θέλουν ιταλικής καταγωγής.

Ο Bruno Mottin, επικεφαλής συντηρητής του Κέντρου Έρευνας και Αποκατάστασης των Μουσείων της Γαλλίας, υποστηρίζει ότι ο πιθανότερος ζωγράφος του αντιγράφου του Prado είναι ένας εκ των δύο αγαπημένων μαθητών του Leonardo: ο Andrea Salai, που έγινε μαθητής του το 1490 και ίσως και εραστής του, ή ο Francesco Melzi, μαθητής του από το 1506. Η Mona Lisa φιλοτεχνήθηκε στη Φλωρεντία μεταξύ 1503 και 1506.

Ο έφορος του Prado, Miguel Falomir, πιστεύει ότι το εν λόγω αντίγραφο μπορεί να εντοπιστεί σε έναν κατάλογο του 1666 του Alcázar Palace της Μαδρίτης και ότι το μαύρο χρώμα μάλλον προστέθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα. Οι αιτίες αυτής της προσθήκης παραμένουν ασαφείς, καθώς το τοπίο είναι σε καλή κατάσταση.

Η μεγάλη αξία του αντιγράφου έγκειται στο γεγονός ότι προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για το πρωτότυπο. Έχει μέρη που έχουν διατηρηθεί πολύ καλύτερα και αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για τους άξονες της καρέκλας, την πτύχωση του υφάσματος στο στήθος της Gherardini και το πέπλο στο αριστερό της χέρι. Επίσης, μας δίνει μια εικόνα για τον τρόπο που λειτουργούσε ο Leonardo στο στούντιό του και για τη σχέση του με τους μαθητές του.